De financiële wateren zijn nog niet gekalmeerd na het
omvallen van Silicon Valley Bank en Credit Suisse in Europa. De bankproblemen
zijn een duidelijk signaal dat de overgang in het wereldwijde financiële
systeem van een los monetaire beleid en bijna nul rentetarieven naar een
omgeving met hogere rentetarieven zich in een aanpassingsperiode bevindt. Op
korte tot middellange termijn kan dit met fikse pijnen gepaard gaan, die pijnen
concentreren zich vooral rond de problemen in de banksector. Het renteverhaal
is in 2023 natuurlijk de aanleiding van de huidige crisis, maar de oorzaak van die
bancaire problemen moet in een verder verleden gezocht worden. Meer bepaald bij
de Glass-Steagall Act in de VS en dan meer bepaald bij het afschaffen er van.
Maar wat was eigenlijk die Glass-Steagall Act uit het (ver)
verleden en wat is de link met het heden? De Glass-Steagall Act heeft effectief
commercieel bankieren gescheiden van investeringsbankieren en heeft onder
andere de opleiding van de Federal Deposit Insurance Corporation tot gevolge
had. Die FDIC garandeert de bankdeposito’s van de Amerikanen. Het was een van
de meest besproken wetgevende initiatieven voordat president Franklin D.
Roosevelt in juni 1933 werd ondertekend door president Franklin D. Roosevelt.
Op het einde van de 20ste eeuw nam het
verzet tegen de wet toe. Het Congres debatteerde vanaf de jaren tachtig over
wetsvoorstellen om de aansluitingsbepalingen van Glass-Steagall in te trekken
(secties 20 en 32) en dit onder invloed van de grootbanken die nog meer geld
wilden verdienen. In 1999 keurde het Congres de Gramm-Leach-Bliley Act goed,
ook wel bekend als de Financial Services Modernization Act om ze in te trekken.
Acht dagen later ondertekende president Bill Clinton het in wet.
Sommigen beweren dat de intrekking van de Glass-Steagall
Act van 1933 de financiële crisis heeft veroorzaakt omdat banken niet langer
werden verhinderd te werken als zowel commerciële als investeringsbanken,en
door de intrekking van de wet konden de banken konden aanzienlijk groter worden
tot ze zelfs te groot waren om te falen.
De intrekking van de Glass-Steagall Act heeft op
sommige manieren inderdaad invloed gehad op de financiële crisis van 2007-2008 de
consolidatie van investeringen en retail bankieren via financiële
holdingmaatschappijen werd toegetaan. Deze consolidatie leidde ertoe dat enkele
opgeblazen financiële instellingen, zoals Bear Stearns, zwaar konden beleggen
in door hypotheek gedekte effecten.
Tijdens de crisis moesten veel banken worden geholpen
door de federale overheid. Ook in de rest van de wereld was dat overigens het
geval. Op deze manier speelde de intrekking van de wet een rol in de crisis,
omdat de wet in het verleden de financiële instellingen ervan weerhield én
investeerder én commerciële bank te worden. Het intrekken van de Glass-Steagall
Act had uiteindelijk ook internationale gevolgen, zoals is gebleken bij het in
de problemen raken van Credit Suisse.
Banken die voorheen conservatief werden beheerd,
wendden zich tot risicovollere investeringen om hun rendement te verhogen. Iets
waar dus Credit Suisse zich aan bezondigde, maar ook andere internationale
banken, om bijvoorbeeld Deutsche Bank niet te noemen.
Wat is de moraal van het verhaal? Op de eerste plaats
dat we niets geleerd hebben uit de vorige crisis. De huidige bankencrisis is
uiteindelijk het gevolg van het feit dat de vorige niet helemaal werd opgelost.
Lees: dat we de banken niet tot de orde werden geroepen en tot grote
voorzichtigheid werd aangespoord. De tweede les die we geleerd hebben, is dat
de banken voor geen haar te vertrouwen zijn. Hun beloftes over beterschap
hebben ze nog de vorige crisis niet gehouden en dit om de simpele reden dat hun
hebzucht geen grenzen kent. Is de bankencrisis anno 2023 achter de rug? We
vrezen eerlijk gezegd van niet en houden ons hart vast wanneer een echte
grootbank aan het wankelen gaat. Zal die gered kunnen worden of klapt dan het
hele financieel systeem in elkaar? Wie het weet, mag het ons altijd komen
vertellen.