In de komende 12 maanden wordt één factor zowat allesbepalend voor de economische groei: hoe snel de Covid-vaccinatiecampagne verloopt.
Jammer genoeg doet Europa – of dan toch de Europese Unie – het niet goed op dat vlak. Terwijl Israel, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten voorop lopen op de rankschikking van \”aantal vaccinaties per capita\”, zijn de lidstaten van de Europese Unie op achtervolgen aangewezen. België zit daarbij in de staart van het peloton.
De aankooppolitiek van de Europese Commissie heeft hier zeker een rol in gespeeld. Onder meer de uitvinder van het Pfizer vaccin gaf hier al openlijk kritiek op.
Bovendien moeten EU-lidstaten die snel waren bij de uitrol, zoals Denemarken, nu de rol wat lossen, als gevolg van de stokkende toevoer van de vaccins. Het is juist dat overheden weinig kunnen doen aan productieproblemen bij de producenten, maar dat is maar ten dele een verklaring van de Europese achterstand, want anders zouden de V.S. en het V.K. niet voorop lopen.
Naast tekortkomingen bij de Europese aankooppolitiek is er ook het goedkeuringsproces, dat op Europees niveau gebeurt.
Verleden week werd Hongarije de eerste lidstaat van de EU om zowel het AstraZeneca als het Russische \”Spoetnik V\” – vaccin goed te keuren. Het land volgde dezelfde EU-spoedprocedure die het Verenigd Koninkrijk in december 2020 gebruikte – toen het VK de EU-regels nog diende te volgen – om als eerste land ter wereld een Covid-vaccin – dat van Pfizer – goed te keuren.
Daarbij doorbreekt Hongarije de Europese \”solidariteit\” om die spoedprocedure niet te gebruiken. Het idee achter de Europese afspraken is dat er anders een \”rush\” op vaccins zou kunnen ontstaan – alsof dit nu niet het geval is, met Duitsland en blijkbaar ook andere lidstaten die reeds goedgekeurde vaccins gewoon bijbestellen.
Dat Hongarije het AstraZeneca vaccin goedkeurde, is niet zonder betekenis. Volgens Duits parlementslid Karl Lauterbach, de gezondheidsexpert van de sociaaldemocratische coalitiepartner van Angela Merkel\’s CDU-CSU, \”hangt het van het AstraZeneca vaccin af of Duitsland het al dan niet goed zal doen\” op vlak van de vaccinatiecampagne. Dat komt onder meer omdat dit vaccin eenvoudigweg in de koelkast kan worden bewaard, en niet in de diepvries op min 70 graden, zoals het Pfizer vaccin. Productieproblemen bij de Belgische fabriek die mee AstraZeneca – vaccins produceert zijn ook dan zorgwekkend, want die maken zowat 36% uit van de dosissen vaccin die de EU in mei verwacht geleverd te krijgen.
Het Verenigd Koninkrijk keurde dit AstraZeneca vaccin – tot stand gekomen in samenwerking met de universiteit van Oxford – reeds goed en begon zelfs al op 4 januari met de inenting ervan, wat dan ook gevolgd werd door een grote stijging van het aantal Britse gevaccineerden.
Het Europees Geneesmiddelen Agentschap EMA is daarentegen pas van plan om dit cruciale vaccin deze week goed te keuren, en volgens sommige geruchten dan enkel nog maar voor mensen die jonger zijn dan 55 jaar, vooralsnog dan toch, wat uiteraard een bijzonder belangrijke beperking zou zijn, gezien het feit dat het net de ouderen zijn die in de eerste plaats moeten worden beschermd, om de ziekenhuizen te ontlasten en de opheffing van de economisch dodelijke lockdowns mogelijk te maken.
Eerder was het EMA zelfs maar van plan om AstraZeneca in februari goed te keuren. Het kan natuurlijk zijn dat EMA het bij het rechte eind heeft en dat het Verenigd Koninkrijk onverantwoord bezig is, maar dit zou toch verwonderen, en in elk geval zullen we het nadien kunnen vaststellen, met dank aan de beleidsconcurrentie die onder meer door Brexit mogelijk werd.
Het doet de zenuwen binnen de EU alvast toenemen, want op de virtuele top van Europese leiders waren er veel klachten te horen over het tragere tempo van de vaccinatiecampagne in Europa. Dit terwijl de Europeanen zelf steeds positiever worden over vaccins, althans volgens een peiling van Yougov.
Volgens gegevens van Goldman Sachs is nu reeds een daling waar te nemen in het aantal ziekenhuisopnames in het V.K. en de V.S., wat volgens de zakenbank te danken is aan de vaccinatiecampagne. Als dat juist is, betekent dit dat er op dit moment in Europese landen al slachtoffers vallen als gevolg van het tragere vaccinatietempo.
Het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) waarschuwt er inmiddels voor dat de nieuwe variant van het Covid-virus 50 tot 70% meer besmettelijker is, wat \”wellicht tot meer hospitalisaties en overlijdens\” leidt. Dit bevestigt de eerder contra-intuïtieve gedachte dat een dodelijker virus minder gevaarlijk is dan een besmettelijker virus.
Zelfs als de viruscirculatie tegen april en mei, wanneer Europeanen weer minder binnen gaan leven, opnieuw afneemt, zouden we dus wel eens twee moeilijke maanden tegemoet kunnen gaan. Elke vertraging bij de vaccinatiecampagne is er dan ook één te veel.
Zeker met de scherpere maatregelen die West-Europese landen nu nemen, zal de roep om een beter beheer van de vaccinatiecampagne alleen maar toenemen. Geen enkel Westers land kende in 2020 meer oversterfte dan België, en ondanks de steeds terugkomende verhalen over beleidsfouten, van het tekort aan mondmaskers over de gebrekkige \”test & tracing\” tot het tekort aan injectienaalden, is er nog geen enkele Belgische politicus afgetreden sinds het begin van de Covid-crisis. Dat is bijzonder kwalijk. Niemand zal een politicus die aftreedt persoonlijk verantwoordelijk houden voor alles wat misgaat, maar het zorgt wel voor een signaal binnen de overheidsbureaucratie dat niet zomaar elke fout zonder gevolg kan blijven.
Pieter Cleppe is politiek analist ( Europese Unie, Brexit, Eurozone, Belgische politiek ).