Is de de-dollarisering begonnen?

\”Er zijn decennia waarin niets gebeurt; en er zijn weken waarin decennia gebeuren\”, zo luidt een vaak geciteerde uitspraak van Vladimir Iljitsj Lenin. Lenin was misschien een verschrikkelijke tiran, maar dit citaat staat als een huis. Het lijkt er namelijk op dat er grote veranderingen aan zitten te komen in het internationale financiële systeem. De Amerikaanse dollar bevindt zich misschien op een kruispunt en zijn status als onbetwiste wereldreservevaluta zou in het spel kunnen zijn.

Credit Suisse-analist Zoltan Pozsar vatte het goed samen in een recent rapport onder de titel ‘Bretton Woods III’. Pozsar legt uit hoe deze crisis het potentieel heeft om veel krachtiger te zijn dan het olie-embargo van 1973. Hij zegt dat de factoren die een rol spelen veel groter zijn en dat het grondstoffensysteem financieel veel belangrijker is geworden dan in 1973. Dit vergroot gewoon het systeemrisico.

De London Metal Exchange (LME) heeft onlangs de handel in nikkel stopgezet omdat de prijs verdrievoudigde (Rusland is de grootste nikkelexporteur). Het blijkt dat een grote nikkelhandelaar betrapt werd op het in bezit hebben van grote hoeveelheden contracten en naar verluidt was JP Morgan de meest blootgestelde tegenpartij. De LME ging zelfs zo ver om $ 4 miljard aan transacties te annuleren en heeft sindsdien de handel meerdere keren moeten stopzetten en prijsbewegingen moeten beperken. De LME is een dominante speler in de handel in grondstoffen, maar dit kan het vertrouwen van handelaren in het systeem aan het wankelen brengen.

Meer systeemverstoringen zijn mogelijk als deze economische oorlog voortduurt. Op donderdag 3 maart kregen we wel goed nieuws. Het Amerikaanse ministerie van Financiën heeft aangekondigd dat het Rusland er niet van zou weerhouden om via Citigroup een obligatielening van $117 miljoen te betalen. Dat betekent dat Rusland zijn schuld mogelijk niet in gebreke blijft, wat een cascade van financiële chaos in Europa en de VS zou kunnen veroorzaken. Het belangrijkste is dat dit laat zien dat economische diplomatie nog steeds plaatsvindt. Een nieuwe wereldwijde financiële crisis is in niemands belang.

Maar is de-dollarisering daadwerkelijk in het spel? In zijn rapport legt Pozsar ook uit hoe de inbeslagname van de activa van de Russische centrale bank door de VS en de EU ertoe kan leiden dat andere landen overstappen van het dollar/eurodollar-systeem naar een nieuw systeem. Centrale bankiers houden niet van het idee dat iemand anders hun financiële middelen beheert. Er is dus al lang een theorie dat landen zouden beginnen met het de-dollariseren.

Hoe zou de-dollarisering eruit zien? Op 15 maart kregen we misschien een hint toen The Wall Street Journal meldde dat Saoedi-Arabië in gesprek was met China om olie te verkopen in yuan (de munteenheid van China). De gesprekken met China over oliecontracten tegen de prijs van yuan zijn al zes jaar aan de gang, maar zijn dit jaar in een stroomversnelling geraakt nu de Saoedi\’s steeds ongelukkiger worden met de decennia-oude Amerikaanse veiligheidstoezeggingen om het koninkrijk te verdedigen.

China koopt meer dan 25% van de olie die Saoedi-Arabië exporteert. Als de prijs in yuan zou worden uitgedrukt, zouden die verkopen de Chinese munt een boost geven. De Saoedi\’s overwegen ook om in yuan luidende futures-contracten, bekend als de petroyuan, op te nemen in het prijsmodel van Saudi Arabian Oil Co., bekend als Aramco. Saudi-Arabië heeft zijn olie pas sinds 1974 in dollars geprijsd. Het zou een grote verschuiving zijn als ze 25% in de Chinese munteenheid, de yuan of RMB, zouden gaan verkopen.

Volgens de Global Times, een aan de Chinese staat gelieerde media, onderzoekt India ook de yuan voor olie-aankopen uit Rusland. India is naar verluidt van plan Russische olie te kopen tegen gereduceerde prijzen en beschouwt zelfs de Chinese yuan als referentievaluta in een betalingsregelingsmechanisme tussen India en Rusland, een stap die volgens Chinese analisten de groeiende frustratie over de door de VS geleide sancties tegen Rusland heeft doen toenemen.

Samen zijn India en China goed voor ongeveer 36% van de wereldbevolking en 22% van het wereldwijde BBP. Als deze landen hun de-dollariseringsplannen doorzetten, zou dat op lange termijn grote gevolgen hebben voor de dollar. Voor alle duidelijkheid: deze landen kunnen gewoon bluffen of hun onderhandelingspositie proberen te versterken. Maar ze kunnen ook verder gaan op het ingeslagen pad.

De VS zijn momenteel sterk afhankelijk van goedkope import, grotendeels uit India en China. Die invoer is goedkoop vanwege de overweldigende kracht van de dollar ten opzichte van vreemde valuta. Als de dollar aanzienlijk daalt ten opzichte van bijvoorbeeld de Chinese yuan, kan dat de brandstofprijs verder doen stijgen. Het zou ook kunnen betekenen dat de Fed moet ingrijpen als de belangrijkste koper van staatsobligaties, wat de inflatiedruk kan vergroten, aangezien het geld om de Amerikaanse schulduitgiften te kopen vers gedrukt geld is.

Het zijn echter niet allemaal minpunten. Als de dollar toch omvalt in de komende jaren zullen de VS in staat zijn om hun productiebasis opnieuw op te bouwen en opnieuw een industriële krachtpatser te worden. De VS en hun bondgenoten hebben nog steeds veel krachtige hefbomen die kunnen worden gebruikt bij onderhandelingen. Dus de strijd is zeker nog niet bij voorbaat beslist.