We leven op alle vlak in vreemde tijden en ook op financieel vlak worden er grenzen afgetast, zeker nu recordbedragen als stimulans ons om de oren vliegen. De Europese Centrale Bank (ECB) is de grootste aanjager en heeft talloze steunprogramma’s van honderden miljarden euro’s lopen. Zo koopt ze onder meer massaal overheidspapier op. Een vraag die we ons stellen, is of de bankinstelling haar hand niet overspeelt en failliet kan gaan?
Over de kop gaan
In het verleden zijn commerciële banken weleens over de kop gegaan, vooral bij een kredietcrisis of wanneer te veel risico’s met het kapitaal werden genomen en deze verkeerd uitdraaiden. Ook landen bevinden zich soms in hetzelfde straatje zoals Zimbabwe, Argentinië en recenter Zambia. Het feit dat ze verplichtingen in vreemde munt en een niet meer financierbaar overheidstekort hebben en er geen tegenpartijen meer zijn die hun geld willen lenen, liggen aan de basis ervan.
Aangezien de ECB enorme risico’s heeft opgebouwd, mag het niet verbazen dat deze vraag ook wel eens naar boven komt bij centrale banken. We zetten kort op een rijtje wat de ECB vandaag allemaal doet om de economie weer aan de praat te krijgen (en tegelijk inflatie in het systeem te krijgen). Het pompt massaal geld in het systeem via programma’s die al eens smalend ‘lettersoep’ worden genoemd zoals het Pandemic Emergency Purchase Programme (PEPP) of nog ABSPP, CSPP enzovoort. Ze koopt kort samengevat enorme bedragen aan overheidschulden van landen uit de eurozone op om de rente laag te houden waardoor ze die markt volledig hebben verstoord. Landen zoals Spanje, Italië en Portugal lenen nu zelfs op bepaalde looptijden gratis! Daarnaast koopt de ECB ook bedrijfspapier en andere schuldinstrumenten.
Antwoord is negatief
Het antwoord op de vraag of een faillissement kan gebeuren, is vrij direct: neen. De bank kan evenmin zonder geld vallen zelfs al zou ze geld verliezen op de honderden miljarden obligaties die via de verschillende programma’s werden gekocht. De ECB is immers de enige bij wet bepaalde emittent van euro’s en de bank zal altijd extra liquiditeit kunnen uitgeven indien nodig. De ECB zal met andere woorden altijd extra euro’s kunnen drukken. Stel dat de ECB toch beslist om geen geld meer uit te geven uit vrees voor inflatie dan zou ze in principe niet meer tegemoet kunnen komen aan haar verplichtingen. Ze zal dat evenwel niet doen.
Er is echter een maar. Onder de ECB staan de verschillende nationale centrale banken zoals de Belgische centrale bank en deze dragen wel risico omdat ze geen toegang meer hebben tot de drukpers. Zij kunnen zich niet uit de financiële problemen drukken. En over de verschillende jaren hebben ook zij veel overheidsobligaties in euro (wat voor hen als een vreemde munt kunnen worden geïnterpreteerd) gekocht. En verliezen op dit papier zou deze banken wel kopje onder kunnen drukken.
Leesvoer
Willem Buiter, hoofdeconoom van Citibank, verwoordde het ooit zo: ‘alles dat niet verboden is, is toegelaten.’ En dat geldt zeker voor centrale banken. Hij schreef nota bene een gratis boek over hoe centrale banken en de ECB werken en het kan hier worden opgeladen.