Kan Noors aardgas de energiecrisis in Europa oplossen?

Het Noorse Equinor zal in de lente en de zomer een maximale aardgasproductie handhaven om de Europese Unie te helpen haar gasopslagfaciliteiten te vullen, zei de CEO van het bedrijf deze week. De toezegging komt te midden van aanhoudende bezorgdheid over de gasvoorziening in de warmere maanden van het jaar, wat meestal de tijd is dat de voorraden worden aangevuld voor de piekvraagperiode van de winter.

Vorig jaar slaagde het grootste deel van Europa er niet in om ervoor te zorgen dat het genoeg gas in voorraad had voor de winter, wat leidde tot de gascrisis. In een gesprek met Bloomberg zei Equinor’s CEO Anders Opedal dat Noorwegen altijd een betrouwbare partner van Europa is geweest en zo veel mogelijk gas zal blijven leveren aan het continent. Het probleem voor Europa is dat wat leverbaar is, minder is dan de helft van het gas dat het nodig heeft. Veel minder zelfs.

Volgens Eurostat importeerde de EU in de eerste helft van vorig jaar 46,8 procent van haar aardgas uit Rusland. Noorwegen van zijn kant was in die periode goed voor 20,5 procent van de aardgasinvoer – minder dan de helft van wat Rusland de EU stuurde. Volgens Bruegel, een Europese economische denktank, exporteerde Noorwegen eind 2021 wekelijks meer dan 2,9 miljard kubieke meter naar de EU. Dit vergeleken met iets meer dan 2,3 miljard kubieke meter voor Rusland. Tijdens de eerste helft van het jaar hield Gazprom de stroom echter wekelijks boven de 3 miljard kubieke meter, terwijl Noorwegen dat niveau nooit bereikte.

De situatie benadrukt het grote probleem dat de EU heeft met haar gasvoorzieningszekerheid. Het is al jaren te afhankelijk van Rusland en dit heeft geleid tot zelfgenoegzaamheid en de zekerheid dat Rusland, wat er ook gebeurt, gas naar Europa zal blijven transporteren. De recente gebeurtenissen rond de gasprijzen en Oekraïne hebben het vertrouwen van de Europese regeringen in de Russische leveringen doen wankelen. Europa is nu gehaast om alternatieve leveranciers te vinden voor het geval ze nodig zouden zijn. Die taak blijkt uitdagender dan ze misschien hadden verwacht.

Noorwegen kan waarschijnlijk nog wel een tijdje het maximum blijven oppompen, al zou het op een gegeven moment moeten stoppen met leveren voor onderhoud van installaties. Toch kan Noorwegen duidelijk niet de hele hoeveelheid gas dekken die Rusland op dit moment aan Europa levert. Ook kan het de extra vraag die uit Duitsland zal komen niet dekken nu dit land zijn kolen- en kerncentrales sluit.

Dit was trouwens het punt van de uitbreiding van de Nord Stream-route – zorgen voor een voldoende voorziening voor een kernenergievrij en later kolenvrij Duitsland. De Nord Stream 1-pijpleiding vervoert momenteel meer dan een derde van de Russische gasexport naar Europa. Door de capaciteit met Nord Stream 2 te verdubbelen – tenzij de regering Biden haar dreigement om het project een kopje kleiner maakt hard maakt – zullen de pijpleidingen geschikt zijn om meer dan tweederde van de Russische gasexport naar Europa te verwerken.

Welke andere opties heeft Europa naast Noorwegen? Centraal-Azië is een optie en dan meer specifiek Azerbeidzjan, dat al wat gas vervoert via de zuidelijke gascorridor die eindigt in Italië. Het enige andere alternatief is LNG. Ondanks de beperkte capaciteit van de LNG-importterminal is Europa al drie maanden de topbestemming voor vloeibaar aardgas in de VS, dit als gevolg van de energiecrisis. Volgens gegevens van Refinitiv gerapporteerd door Reuters, ging vorige maand maar liefst 75 procent van de Amerikaanse LNG-export naar Europa. Tot dusver is deze maand de helft van alle Amerikaanse LNG-ladingen naar Europa gestuurd.

Qatar en Australië zijn ook LNG-opties voor de EU. De Europese overheid heeft deze maand zelfs een antitrustonderzoek naar Qatar Petroleum – onlangs omgedoopt tot QatarEnergy – opgeschort, wat een teken zou kunnen zijn dat Brussel bereid is concessies te doen in ruil voor gas. Hetgeen aangeeft dat de nood hoog is.