Duitsland worstelt met afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen

De Duitse regering gaf dinsdag te kennen een kolenembargo te overwegen, samen met de partners in de Europese Unie. Het importverbod werd voorgesteld naar aanleiding van berichten over oorlogsmisdaden door Russische troepen in Oekraïne. Duitsland zou zich voor het einde van het jaar van de “verdoemde” Russische steenkool kunnen losmaken, zei minister van Economische Zaken Robert Habeck.

De terughoudendheid van Duitsland om te stoppen met het kopen van Russische energie heeft het land op gespannen voet gebracht met Oekraïne, dat het beschuldigt van het financieren van de oorlogsmachine van Vladimir Poetin, evenals met zijn bondgenoten in de EU en de VS.

\”Poetin heeft al veel rode lijnen overschreden\”, zei Habeck dinsdag op een persconferentie in Berlijn. \”De Duitse regering neemt radicale, snelle stappen om onafhankelijkheid te bereiken, die we nu in praktijk brengen.\”

Hoewel steenkool slechts de eerste van een aantal stappen zou zijn om zich van Rusland los te maken op het vlak van energievoorziening, beschouwt Habeck het risico van een volledig gasembargo nog steeds als te groot. Economen hebben voorspeld dat het de economische output in Duitsland met maar liefst 6% zou kunnen verminderen wanneer de import van Russisch gas wegvalt. Hierover bestaat echter geen eensgezindheid omdat de verschillende schattingen uit elkaar lopen.

Zelfs voordat Rusland eind februari Oekraïne aanviel, was Duitslands afhankelijkheid van de invoer van olie, kolen en aardgas een bron van zorg bij bondgenoten zoals de VS, die regelmatig waarschuwden dat Berlijn zijn economische lot te nauw bond aan de grillen van een steeds onvoorspelbaarder voorzitter Poetin. Minister van Financiën Christian Lindner erkende dat eerder deze week toen hij toegaf dat het een vergissing was om zo afhankelijk te worden van Rusland. Overstappen naar een andere locatie kan echter tijd kosten, zei hij.

Maar de druk neemt toe van de politieke partners en van een Duits bevolking die vol afschuw terugdeinsde voor beelden van neergeschoten burgers in de straten van de buitenwijken van Kiev. Binnen een dag nadat de publicatie van de beelden – die Rusland verzonnen provocaties heeft genoemd – openbaar werd gemaakt, zei de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock dat Europa de invoer van fossiele brandstoffen uit Rusland volledig moet stop zetten.

“Dat hadden we na 2014 al moeten doen”, zei Baerbock, verwijzend naar Poetins annexatie van de Krim. Die stap leidde tot enkele sancties, maar Duitsland bleef doorgaan met het aanleggen van een nieuwe gasverbinding met Rusland tot aan de invasie in Oekraïne.

De bekentenis van de Duitse regering dat ze nu haastig probeert te bereiken wat eigenlijk jaren geleden had moeten gebeuren, benadrukt de valkuilen van een complexe energietransitie in een geavanceerde economie.

Rusland is de grootste steenkoolleverancier van Europa. Volgens het International Energy Agency importeerden Duitsland, Nederland, Turkije en Polen samen in 2021 24% van alle Russische kolenexport. Ongeveer 10% van de Duitse elektriciteit wordt opgewekt door het verbranden van steenkool, de vuilste van alle fossiele brandstoffen. In tegenstelling tot buurland Frankrijk heeft het land weinig kernenergie als uitwijkmogelijkheid, waarbij de laatst overgebleven centrales dit jaar offline gaan als onderdeel van een overgang naar meer hernieuwbare energie. Habeck zei dat de binnenlandse kolenproductie in feite tijdelijk zou moeten stijgen.

Er is ook het probleem van krappe voorraden. De kolenvoorraden opgeslagen in de havens van Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen bevinden zich in de buurt van het laagste niveau voor deze tijd van het jaar in ten minste zes jaar, blijkt uit wekelijkse voorraden van Argus Media.

Het Duitse energiebedrijf EnBW Energie Baden-Wuerttemberg AG zei vorige maand dat het was begonnen met het diversifiëren van de inkoop van kolen om de afhankelijkheid van Rusland te verminderen, maar dat een volledige omschakeling pas op middellange termijn mogelijk zou zijn. Het bedrijf, dat vorig jaar voor meer dan 80% van zijn kolen afhankelijk was van Rusland, zei ook dat het duurder zou zijn om de brandstof in landen als Australië en Zuid-Afrika te kopen.