In maart zal Sotheby’s in Londen een van de grootste
schilderijen van Kandinsky die ooit op de markt zijn gekomen, te koop
aanbieden. Murnau mit Kirche II (1910), daterend uit een transformerend moment
in Kandinsky’s carrière, omvat het allereerste begin van de revolutionaire
abstracte taal die de rest van Kandinsky’s carrière zou ondersteunen – en de
volgende generatie kunstenaars op een nieuw pad zou zetten.
Uitgevoerd op een indrukwekkende schaal, in het bijna
vierkante formaat dat de voorkeur genoot van avant-garde tijdgenoten van Monet
tot Klimt, en met een rijk palet van contrasterende tinten, heeft het onlangs
gerestaureerde schilderij een opmerkelijke geschiedenis.
Kort nadat het was geschilderd, werd het werk gekocht door
Johanna Margarete Stern (geboren Lippmann, 1874–1944) en Siegbert Samuel Stern
(1864–1935). Johanna Margarete en Siegbert, mede-oprichters van een succesvol
textielbedrijf, stonden centraal in het beroemde glinsterende culturele leven
van het Berlijn van de jaren 1920, met een sociale kring die Thomas Mann, Franz
Kafka en Albert Einstein omvatte. Samen bouwden ze een indrukwekkende
kunstcollectie op van meer dan 100 schilderijen en tekeningen, waarvan de
omvang hun veelzijdige smaak en interesses weerspiegelde, variërend van
Hollandse oude meesters tot veel recentere, grensverleggende werken van Pierre-Auguste
Renoir, Lovis Corinth, Odilon Redon, Max Liebermann, Edvard Munch en Max
Pechstein.
Na het aan de macht komen van de nazi’s veranderde
alles echter: hoewel Siegbert in 1935 een natuurlijke dood stierf, werd Johanna
Margarete uiteindelijk gedwongen Duitsland te ontvluchten. Tijdens de Holocaust
raakte de spectaculaire kunstcollectie van de Sterns verspreid.
Iets minder dan tien jaar geleden werd het doek geïdentificeerd
op de muren van het Van Abbemuseum in Eindhoven, Nederland, waar het sinds 1951
hing. Kandinsky’s Murnau mit Kirche II onlangs teruggegeven aan de
afstammelingen van de familie Stern. Het zal nu te koop worden aangeboden met
een schatting van ongeveer $ 45 miljoen, waarvan de opbrengst zal worden
verdeeld onder de dertien overlevende Stern-erfgenamen. Met de verkoop van het
werk wordt ook verder onderzoek naar het lot van de familiecollectie
gefinancierd.
Vroege werken van Kandinsky komen zelden op de markt
en het leeuwendeel bevindt zich in grote museumcollecties over de hele wereld.
Voorafgaand aan de verkoop in Londen op 1 maart, zal het schilderij worden
tentoongesteld in Sotheby’s Hong Kong (5-7 februari), New York (11-15 februari)
en Londen (22 februari-1 maart).
