Door de energiecrisis die vorig jaar in Europa begon
en dramatisch escaleerde na de reactie van de EU op de Russische invasie van
Oekraïne, maken veel regeringsleiders zich zorgen over het voortbestaan van de
energievoorziening op dit continent tijdens de winter. Maar niet iedereen is
even negatief.
Sommigen geloven zelfs dat niet alleen het ergste voor
Europa voorbij is, maar dat de crisis de EU zelfs een dienst heeft bewezen. En
dan meer bepaald in de vorm aan van het versnellen van de uitbouw van
hernieuwbare energiebronnen en het herstarten van energiecentrales op koolwaterstof.
Dat is alleszins de mening van investeringsmanager,
Per Lekander, die managing partner is bij een bedrijf genaamd Clean Energy
Transition LLP. In een gesprek met CNBC vorige week zei Lekander dat Rusland in
feite heel weinig te maken had met de Europese energiecrisis en men zou zelfs
kunnen zeggen dat Vladimir Poetin Europa een plezier heeft gedaan.
“Deze crisis is het gevolg van langdurige
onderinvesteringen in conventionele energie, van de hemeltergende bureaucratie wat
betreft het overstappen naar hernieuwbare energiebronnen en tenslotte van de ondoordachte
sluitingen van kerncentrales en van centrales die op steenkool, bruinkool,
enzovoort werken”, vertelde Lekander aan CNBC.
Vervolgens voegde hij eraan toe dat de maatregelen die
de Europese landen namen nadat Rusland begon te reageren op EU-sancties door de
aardgasstromen te verminderen, er veel toe hebben bijgedragen dat het continent
deze winter als puntje bij paaltje komt zonder al te veel problemen zou
overleven.
De vermindering van de vraag naar energie was volgens
deze investeringsmanager een van deze maatregelen en het terugkeren naar
koolwaterstoffen voor energieopwekking was een andere. Een derde was de
geplande vermindering van de administratieve rompslomp bij de bouw van wind- en
zonne-energiesystemen, obstakels waar deze twee industrieën al jaren over
klagen.
Men zou kunnen stellen dat de vermindering van de
vraag naar energie, waardoor Europa op aardgas kon besparen, eerder het
resultaat was van exorbitante prijzen dan van een vrijwillige verandering in
het gedragspatroon van het energieverbruik.
Miljoenen mensen over het hele continent worden
inderdaad getroffen door elektriciteitsrekeningen die aanzienlijk hoger zijn
dan de rekeningen van vorig jaar vanwege de internationale aardgasprijsinflatie
die wordt veroorzaakt door de verkrapping van het aanbod als gevolg van de
EU-sancties tegen Rusland en de gemakkelijk te voorspellen reactie van Rusland.
De sabotage van Nord Stream droeg bij aan deze verkrapping en dreef de prijzen
op.
Een andere reden voor de lagere vraag was de warme
Europese herfst. Doordat het weer warmer was dan normaal, was de behoefte aan
verwarming lager. Maar nu de echte winter is begonnen en de kou zijn intrede
doet, zal het verbruik toenemen, ongeacht de prijs die voor energie moet worden
betaald.
Het ergste is misschien nog niet voorbij. The Guardian
meldde deze week dat Duitsland het risico liep op gastekorten omdat het zijn
doelstelling voor verbruiksvermindering niet had gehaald. De reden dat het deze
gemist had – het doel is 20 procent van het verbruik – was het koudere weer
vorige week, zei het hoofd van de energieregulator van het land Klaus Mueller.
De Europese Unie keurde vorige maand een doelstelling
voor het verminderen van het gasverbruik van 15 procent goed, maar Duitsland
was ambitieuzer vanwege zijn grote afhankelijkheid van grondstoffen. Of de rest
van Europa in staat zal zijn om de doelstelling van 15 procent te halen, valt
nog te bezien, want zoals Klaus Mueller zei: “Bij temperaturen van -10C schiet
het gasverbruik dramatisch omhoog.”
Ondertussen is een andere zilveren rand aan de huidige
crisis, volgens Lekander, het faciliteren van toevoegingen aan wind- en
zonne-energie. Omdat Europa dringend op zoek moet naar nieuwe energiebronnen en
wind en zon de meest logische keuze lijken, gaan de autoriteiten in Brussel het
opvoeren van de opwekcapaciteit een stuk makkelijker maken. Toch verloopt ook
dit niet zonder problemen, zeker niet als we kijken naar de gestegen kosten.
Er is namelijk sprake van een ernstige kosteninflatie
in kritieke mineralen en metalen, en het is een trend die de komende jaren
alleen maar zal versnellen, aangedreven door een grotere vraag naar deze mineralen
en metalen als gevolg van wetgeving van due de EU heeft goedgekeurd voor wind-
en zonne-energie .
Ondertussen melden ontwikkelaars van windenergie
verliezen en maken ze zich zorgen over de concurrentie van Chinese bedrijven. De
Europese zonne-energie industrie is zelfs in grote mate afhankelijk van Chinese
zonnepanelen, iets waar de EU niet bijzonder blij mee is en waar ze dringend verandering
in wil brengen.
Maar de grootste zorg voor de meeste waarnemers is dat
de volgende winter nog strenger zal zijn dan deze. Dit jaar slaagden Europese
landen erin Russisch aardgas in te slaan voordat de toevoer van dat gas
dramatisch afnam.
Volgend jaar zullen deze stromen beperkt blijven, wat
betekent dat Europa veel meer gas van alternatieve leveranciers zal moeten
vinden. Het is geen wonder dat de EU zich al aan het voorbereiden is op de
volgende winter, overlegt over gezamenlijke gasaankoop en steun krijgt van het
IEA met een reeks maatregelen om voldoende energie veilig te stellen voor het
volgende stookseizoen.
Helaas maakt vermindering van de vraag een groot deel
uit van deze beheersplannen voor het energieverbruik in de winter voor 2023. En
hoewel het in de zomer gemakkelijk is om minder energie te verbruiken, vooral
in de koelere delen van Europa, is dit in de winter niet zo eenvoudig zonder
nadelige gevolgen voor de de gezondheid en het welzijn van mensen.