Het is een understatement om te zeggen dat Vladimir
Poetin dit jaar roet in het eten heeft gegooid op de mondiale energiemarkt.
Sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari is energie het favoriete
instrument van Poetin om de steun voor het aangevallen land uit te hollen.
Russische energiebedrijven hebben de aardgasstromen naar Europa ingeperkt, een
van de grootste energieklanten van Rusland, met alle gevolgen van dien.
Ondertussen zijn de Russische olie- en gasinkomsten
enorm gestegen, omdat landen over de hele wereld bereid zijn een premie te
betalen voor grotere volumes Russische olie en gas. Poetin bedreigt Europa al
jaren met dit soort energiechantage, maar in 2022 werd het expliciet
waargemaakt.
Er zit echter een zwak punt in deze strategie: de
Russische economie is blijven drijven omdat de energiemarkt zo geglobaliseerd
is. Dit is waarom de agressie van Poetin in 2022 spectaculair averechts zou
kunnen werken.
Sinds de val van de Sovjet-Unie in de jaren negentig zijn
landen als Rusland en China deel gaan uitmaken van de wereldeconomie. Energie is
een mondiale handelswaar geworden en dat geldt op de eerste plaats vooral olie,
schreef Daniel Yergin, een energiehistoricus en vice-voorzitter van S&P
Global, in een opiniestuk van Wall Street Journal dat maandag werd
gepubliceerd. Grote leveranciers zoals Rusland konden rekenen op landen overal in
de wereld om hun olie te kopen, wat een stabiele bron van inkomsten opleverde
die de economie van het land jarenlang heeft ondersteund.
Maar de oorlog in Oekraïne en de groeiende afkeer van
het Westen tegen de Russische energie-importen kunnen het einde betekenen van
de hoogtijdagen van de internationale oliemarkt. Deze laatste zal worden
vervangen door een aanzienlijk meer versplinterde en geregionaliseerde versie
waarin de grenzen worden bepaald door de politieke situatie, betoogde Yergin.
“Het Europese verbod op Russische olie, in combinatie
met de door de VS gegenereerde ‘plafond’ op de Russische olieprijzen, markeert
het einde van de wereldwijde oliemarkt. In plaats daarvan is er een verdeelde markt
ontstaan waarvan de grenzen niet alleen worden gevormd door economie en
logistiek, maar ook door geopolitieke strategie”, schreef hij.
Yergin voerde aan dat Rusland wraak zou kunnen nemen
op de nieuwe energiemaatregelen van de EU door de olieproductie te verminderen
en de prijzen te verhogen, wat de zaken nog ingewikkelder zou maken voor de landen
die Oekraïne steunen. Maar de gefragmenteerde en onvoorspelbare aard van de
huidige oliemarkt betekent dat de strategie een spectaculair averechts effect
kan hebben op Poetin.
“Moskou zal in de tegenaanval gaan, in de hoop
verstoring, paniek en een breuk in de steun aan Oekraïne te veroorzaken. Maar
Rusland zal het moeilijker hebben dan verwacht gezien de huidige
marktomstandigheden”, schreef Yergin.