Laat u niet in slaap wiegen: voedselprijzen kunnen wereldwijd nog fors stijgen

Rabobank waarschuwde onlangs dat de prijzen in de Nederlandse supermarkten de komende maanden nog eens 5 tot 10 procent kunnen stijgen voor ze stabiliseren. En we hoeven ons geen illusies te maken: in België zal dat niet anders zijn. De voedselprijzen kunnen wereldwijd nog fors stijgen. Laat ons even naar het totaalplaatje kijken.

Kort nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen, bereikte de nauwlettend gevolgde voedselprijsindex van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) zijn hoogste geregistreerde niveau, waardoor de consumentenprijzen over de hele wereld werden opgestuwd. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld stegen de prijzen van veel alledaagse artikelen veel sneller dan de inflatie, waarbij brood en eieren in het jaar tot december beide met 18% stegen en die van melk met 30%.

Dergelijke stijgingen bedreigden de voedselzekerheid, vooral in lage- en middeninkomenslanden die voor granen en plantaardige oliën sterk afhankelijk zijn van Oekraïne en Rusland. Dat zijn veel landen in Afrika en Azië, die in 2021 95% van de tarwe-export van Oekraïne voor hun rekening namen (ongeveer een tiende van het wereldaanbod).

Dit leidde tot veel speculatie in de media over de mogelijkheid van komende hongersnoden. Maar bijna een jaar na de invasie is de FAO-voedselprijsindex teruggekeerd naar het niveau van voor de invasie.

Waarom is de druk op de prijzen afgenomen en wat zijn de vooruitzichten voor het komende jaar? Je kunt de voedselmarkt niet los van COVID bekijken. Veel mensen in de energie- en voedingsindustrie waren te ziek om te werken of konden dit niet doen vanwege pandemische beperkingen, waardoor de voorraden onder druk kwamen te staan. Toen de wereld openging en de vraag begon te stijgen, stegen ook de voedsel- en energieprijzen.

Dit maakte mensen bijzonder kwetsbaar voor de gebeurtenissen die zich in februari van vorig jaar in Oekraïne afspeelden. Toen de oorlog eenmaal begon, piekte de inflatie van de voedselprijzen omdat de markten onzeker waren over de vraag of de productie en de export zouden worden getroffen en hoe de wereldwijde toeleveringsketens zich zouden aanpassen.

De graanexport van Oekraïne werd hervat nadat in juli een VN-deal tot stand was gekomen om een humanitaire corridor door de Zwarte Zee te creëren. Het hielp ook dat de tarweoogst groter was dan verwacht, ook al bleven in grote gebieden rond de frontlinie de oogst op het veld staan. Veel van de mais in Oekraïne is ook niet geoogst, ook omdat het droogproces energie-intensief is en de boeren moeite hadden om de hogere prijzen voor het oogsten te betalen. Over het algemeen daalde de graanexport van Oekraïne in 2022 met ongeveer 30% op jaarbasis.

Rusland is normaal gesproken een nog grotere exporteur van tarwe dan Oekraïne en voorziet in ongeveer 15% van de wereldvraag. Het is moeilijker om te zien wat er met deze voorraden is gebeurd omdat de Russen stopten met het verstrekken van gegevens, maar het beleid van Moskou om alleen met “bevriende” landen om te gaan, zal zeker ook de beschikbaarheid voor veel landen hebben beïnvloed.

Landen die sterk afhankelijk zijn van Oekraïens/Russisch graan zijn gedwongen elders te gaan shoppen. Jemen en Egypte hebben bijvoorbeeld meer graan geïmporteerd uit India en de EU, en daarvoor hogere prijzen betaald dan normaal moesten betaald worden.

Extra druk op boeren heeft de wereldwijde voedselvoorziening verder onder druk gezet. De kunstmestprijzen zijn de afgelopen twee jaar enorm gestegen. Rusland, een belangrijke wereldwijde leverancier van kunstmest, heeft aanzienlijke voorraden aangelegd voor binnenlands gebruik. Elders hebben hogere energieprijzen de productie onder druk gezet. In het VK heeft de grootste stikstofkunstmestfabriek de productie in 2022 opgeschort en in andere Europese landen gebeurde hetzelfde. De gemiddelde meststofprijzen voor Britse boeren zijn nu 18% hoger dan in de winter vóór de invasie van Oekraïne, en 66% hoger dan twee jaar geleden.

Extreem weer in de zomer van 2022 was een ander probleem, met onder meer hittegolven en droogte in Noord-Europa, Amerika en China, overstromingen in Pakistan en droogte in Argentinië. Irrigatie is moeilijker geworden in gebieden die van extra bevloeiing afhankelijk zijn, terwijl in Europa door droogte de aanvoer van gewassen voor veevoer en de oogst van gras voor kuilvoer is verminderd. De vlees- en groenteprijzen zijn daardoor gestegen.

Volgens het Wereldvoedselprogramma van de VN is het algemene effect van inflatie, oorlog en extreem weer dat de toegang tot voedsel voor veel mensen over de hele wereld beperkt is. Het aantal mensen dat te maken heeft met ernstige voedselonzekerheid is sinds het begin van de oorlog met 20% gestegen. En het ziet er niet naar uit dat deze trend op korte of middellange termijn doorbroken zal worden.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *